Nieuws

Techniek Nederland: ‘Lange levertijden remmen energietransitie nu meer dan personeelsgebrek’

‘Fabrikanten leveren momenteel slechts een fractie uit van wat installateurs vragen. Dat zet nu een grotere rem op de energietransitie dan het nijpende gebrek aan mensen’,aldus Erik van Engelen (Techniek Nederland).

Van Engelen is algemeen directeur van Techniek Nederland, de ondernemersvereniging van technisch dienstverleners, installatiebedrijven en de technische detailhandel in Nederland. Hij is een van de keynotesprekers op het congres Verduurzaming bouw, dat op 14 april tijdens de vakbeurs Solar Solutions wordt georganiseerd. Solar Magazine vroeg hem alvast naar de actuele ontwikkelingen bij zijn achterban.

In hoeverre en hoe heeft de energietransitie de wereld van de achterban van Techniek Nederland veranderd?
‘Installateurs en technisch dienstverleners staan in de frontlinie van de energietransitie. Zonder onze sector gaan we de klimaatdoelstellingen niet halen. Dat heeft een grote impact op onze leden. Ze krijgen in toenemende mate te maken met duurzame-energietechnieken en zijn betrokken van ontwerp tot en met beheer en onderhoud. Techniek Nederland helpt hen uiteraard in te spelen op de veranderende vraag, onder meer door voorlichting en trainingen.’

Het laaghangend fruit is reeds voor een groot deel geplukt, wat betekent dat voor de sector?
‘Er is nog altijd veel laaghangend fruit. Er liggen zonnepanelen op ruim 1,5 miljoen woningen, er is dus nog een enorm potentieel. Dat geldt ook voor zonnepanelen op bedrijfsdaken. Ook met duurzame warmte staan we pas aan het begin. Het aantal woningen met een hybride warmtepomp is bijvoorbeeld nog beperkt. Er zijn in ons land ongeveer 2 miljoen woningen die daarvoor uitermate geschikt zijn.’

En als het bijvoorbeeld gaat over gezinnen zonder kapitaal voor verduurzaming?
‘Ik zie ook veel mogelijkheden in de sociale huursector. De verhuurdersheffing voor woningcorporaties wordt gefaseerd afgeschaft. Daarmee beschikken ze over de middelen om hun woningvoorraad te verduurzamen. Die leent zich bij uitstek voor een planmatige en gefaseerde verduurzaming. Als we dat doen, kunnen we de menskracht in onze sector optimaal benutten en flinke stappen maken.’

Eisen en normen op het gebied van bouw en energie zoals NEN-normen, BENG-normen en energielabels worden aangescherpt en er komen er steeds meer bij. Kan iedereen dat bijbenen?
‘Er komt veel op installateurs af. Wij moeten hen dus ondersteunen. Via onze vertegenwoordiging in normcommissies zorgen we dat normen en richtlijnen zo goed mogelijk aansluiten op de praktijk. Voor installateurs is het belangrijk om keuzes te maken. Je kunt niet specialist in alles zijn, zeker niet als je een klein bedrijf hebt.’

In hoeverre is circulariteit al een thema voor de installateur?
‘Velen zijn er al volop mee bezig, niet alleen bij grote utiliteitsprojecten, maar bijvoorbeeld zelfs bij het onderhoud van cv-ketels. We zien steeds vaker proactieve voorstellen richting opdrachtgevers voor een geheel circulaire uitvoering van een project, van inkoop tot en met duurzame recycling. De grote uitdaging is om installaties zo te ontwerpen dat de systemen goed bereikbaar blijven. Dat maakt het eenvoudiger om te demonteren en materialen opnieuw te gebruiken.’

Hoe belangrijk is de totstandkoming van de erkenningsregeling van InstallQ en de SCIOS-inspectieregeling Scope 12?
‘Heel belangrijk. Met een InstallQ-erkenning toont een bedrijf aan dat het beschikt over bekwaamheid op alle gebieden van het vak: van de theoretische kennis over werking en rendement van zonne-energie tot en met montage op het dak en aansluiting op lichtnet of waterleiding. Zo weten potentiële klanten waar ze terechtkunnen voor een betrouwbare installatie. Hoewel verzekeraars veelal een Scope 12-inspectie eisen, is die niet nodig voor een klein zonne-energiesysteem. Leden van Techniek Nederland voldoen namelijk al aan de strenge kwaliteits- en vakbekwaamheidseisen van InstallQ.’

In Vlaanderen worden alle residentiële pv-installaties gekeurd voordat ze online gaan, zou Nederland ook zo’n systeem moeten hebben?
‘Onze praktijk komt redelijk overeen met die in Vlaanderen. In ons land stellen we eisen bij oplevering van de installatie, zoals metingen en een opleverrapportage. De erkenningsregeling van InstallQ schrijft daarnaast voor over welke gereedschappen, meet- en beproevingsmiddelen en documenten de installateur moet beschikken.’

De energietransitie in huis wordt technisch steeds complexer. Duurzame warmte vormt nog een uitdaging…
‘Steeds meer installateurs krijgen daarmee te maken. De nieuwbouw is al volledig aardgasvrij. All-electric warmtepompen en warmtenetten zijn daar veelal de norm. Maar óók installateurs die voornamelijk actief zijn in de bestaande bouw krijgen sinds de oorlog in Oekraïne steeds meer vragen over verduurzaming, bijvoorbeeld met zonnepanelen en hybride warmtepompen. Hun wereld verandert razendsnel. Door je te verdiepen in al die nieuwe energietechnieken, ook in verschillende combinaties, investeer je in de continuïteit van je bedrijf.’

Kan de installatiesector de vraag wel aan?
‘De beschikbaarheid aan technische vakmensen is en blijft een uitdaging. We zien langzamerhand wél een positieve tendens. In 2021 steeg het aantal jongeren dat een diploma haalde voor een installatietechnische opleiding voor het vierde jaar op rij. In 2017 stroomden iets meer dan 12.000 nieuwe gediplomeerden de sector in, dit jaar ronden bijna 16.000 mensen hun opleiding af. Dat is hoopgevend. Ook voor zijinstromers is er goed nieuws. Zij kunnen versneld aan de slag in de branche met een mbo-certificaat en hoeven dus geen volledige opleiding meer te volgen. 70 procent van de instroom in de sector komt uit die hoek. Techniek Nederland blijft hameren op een aanvalsplan voor het techniekonderwijs. Dat is onverminderd hard nodig.’

Zijn er nog andere belangrijke remmende factoren?
‘De oorlog in Oekraïne en de onzekerheid over de levering van Russisch gas zorgen voor een enorme toename van de vraag naar verduurzaming, zowel bij consumenten als bij bedrijven. Wereldwijd is er een groot tekort aan chips. Die worden in de meeste technische apparatuur, zoals in omvormers maar ook in hybride warmtepompen of cv-ketels, toegepast. Fabrikanten leveren momenteel slechts een fractie uit van wat installateurs vragen. Dit leidt tot lange levertijden. Dat zet momenteel een grotere rem op de energietransitie dan het gebrek aan personeel. Hopelijk zien we op korte termijn een afname van de levertijden, zodat installateurs hun klanten weer sneller kunnen bedienen.’

Bron: Solar Magazine – Techniek Nederland: ‘Lange levertijden remmen energietransitie nu meer dan personeelsgebrek’